Kości rusztowanie naszego ciała

Układ kostny człowieka pełni wiele ważnych funkcji. Nadaje ciału człowieka odpowiedni kształt oraz stanowi jego podporę. Szkielet to podstawa ciała, bez niego każdy z nas byłby bez kształtny, gdyż większość organów w ciele ludzkim jest miękka. Funkcja wspierająca jest więc najważniejsza. Szkielet to wspaniała konstrukcja złożona z kości, stawów, chrząstek i wiązadeł.

U dorosłego człowieka szkielet składa się 206 kości, noworodek ma ich natomiast około 270, a czternastolatek aż 356. Liczba kości w naszym układzie kostnym spada podczas dorastania w wyniku łączenia się niektórych z nich.

Kości ochraniają narządy wewnętrzne, wytwarzają komórki krwi, magazynują sole mineralne, na przykład związki wapnia i fosforu niezbędne do funkcjonowania kości i mięśni. Kości zbudowane są z elementów organicznych oraz nieorganicznych. Składnikiem organicznym jest głównie białko, które stanowi około trzydzieści procent ich budulca. Dzięki białku kości są sprężyste, natomiast składniki nieorganiczne wpływają na ich wytrzymałość. Budowanie kości w rozwijającym się organizmie to bardzo szczególne zjawisko. Z pokarmu wyłuskiwane są w tym okresie dwa jony: wapń i fosfor. Ludzie mają szczególną zdolność do magazynowania tych pierwiastków we własnych organizmach. Proces ich kumulowania i wbudowywania w kości jest całkowicie niezależny od ich woli, gdyż jest zakodowany w DNA w momencie zapłodnienia.

Kości są zbudowanym przez organizm magazynem pierwiastków, które w razie potrzeby są z niego pobierane. Na przykład w czasie infekcji i wzrostu temperatury z kości pobierany jest wapń nawet do 200 miligramów. Po ustaniu infekcji jest on ponownie wprowadzany do kości.

Kości składają się z dwóch rodzajów tkanek – kości zbitej, tworzącej twardą warstwę zewnętrzną i kości gąbczastej, koronkowo wypełniającej wnętrze, w której znajduje się szpik kostny. Szpik czerwony u osób dorosłych znajduje się głównie w kościach płaskich mostku, trzonach kręgów, żebrach, kościach czaszki, miednicy, łopatkach oraz w nasadach kości długich. U dzieci natomiast szpik czerwony wypełnia wszystkie kości. Szpik znajdujący się we wnętrzu kości wytwarza komórki krwi, których codziennie do krwioobiegu wprowadza ponad sto miliardów. Na zewnątrz kości natomiast wyspecjalizowane komórki bez przerwy budują i rozkładają tkankę kostną. Wapń ze starych komórek kostnych jest uwalniany do krwi skąd może być ponownie pobrany. Proces kościotworzenia jest związany z przebudową wewnętrzną kości i trwa tak naprawdę przez całe życie człowieka. Proporcje masy kostnej różnią się w zależności od wieku człowieka, związane są z przyrostem, utrzymaniem lub utratą masy. Największy przyrost masy kostnej obserwuje się w okresie dojrzewania. Kości wzrastają zarówno na długość jak i na grubość. Ma na to wpływ wiele czynników, przede wszystkim hormony oraz witaminy. Wśród hormonów wyróżnić należy estrogeny, androgeny, kalcytoninę i hormon wzrostu. Duże znaczenie ma również metabolizm witaminy D3, która zwiększa przyswajanie wapnia nawet o 80%.

Ochronna rola szkieletu widoczna jest w jego kształcie. Przykładem może być konstrukcja klatki piersiowej: 12 par żeber jak szafa zamyka i chroni serce, płuca, narządy górnej części jamy brzusznej. Kręgosłup osłania delikatny rdzeń kręgowy, czaszka jest sejfem dla mózgu, w kształcie miednicy utrzymuje się macica i pęcherz. W organizmie ludzkim występują różne kształty kości. Kości płaskie chronią mózg oraz narządy klatki piersiowej i miednicy. Długość i szerokość tego rodzaju kości znacznie przekracza ich grubość. Pełnią przede wszystkim funkcje ochronne i krwiotwórcze, posiadają płaski trzon, są wytrzymałe na urazy mechaniczne. Mocne kości długie mamy głównie w ramionach i nogach oraz należą do nich obojczyk, kości dłoni i stóp. W ich budowie wyróżnia się sztywny trzon oraz nieco bardziej sprężyste nasady. W kościach długich występuje chrzęstna nasada, której wzrost jest przyczyną intensywnego rośnięcia podczas tak zwanego skoku pokwitaniowego. Po zakończeniu wzrostu, średnio około 17-19 roku życia, chrząstki nasadowe ulegają skostnieniu. Oprócz tych kości mamy również kości różnokształtne, które mają nieregularny kształt i liczne wyrostki, do których przyczepiają się mięśnie, ścięgna i więzadła. Do nich należą rzepki, kości podniebienia, żuchwa (jedyna ruchoma kość szkieletu czaszki w okresie płodowym składająca się z dwóch części które w późniejszym okresie się zrastają) i kręgi.

W trwającym wiele lat procesie demineralizacji starzejącej się kości, wyprowadzane są z niej poważne ilości wapnia i fosforu. Wyprowadzone z kości pierwiastki mogą odkładać się w innych tkankach, na przykład w naczyniach krwionośnych, chrząstce stawowej itp. Walka ze zjawiskiem demineralizacji kości, który jest jednym z głównych procesów biologicznych, przyczyniających się pośrednio do samozagłady organizmu, jest nie tylko walką o zdrowe kości, lecz o zdrowie, a nawet życie całego organizmu. Proces ten można opóźnić, wzbogacając dietę w produkty bogate w wapń, gdyż dorosły człowiek potrzebuje go dziennie 1200-1500 miligramów, oraz należy prowadzić zdrowy tryb życia. Przede wszystkim należy zrezygnować z używek takich jak papierosy, alkohol czy kawa (kawę można pić tylko okazjonalnie), ponieważ używki powodują, że wapń szybciej ucieka z organizmu wraz z moczem. Należy również ograniczyć do niezbędnego minimum sól, bo wypłukuje cenny wapń.

Każdy chciałby, by rusztowanie naszego organizmu było jak najdłużej sprawne i spełniało wszystkie funkcje, należy więc zadbać o to, aby wskaźnik masy ciała nie przekraczał 25 BMI. Kości nie lubią bowiem nadwagi. Każdy nadprogramowy kilogram to dodatkowe obciążenie układu kostnego. Gdy chodzimy, przy każdym kroku stopa uderza o podłoże z siłą równą trzykrotnej masie ciała. Regularne uprawianie sportu dającego satysfakcję przyczyni się do wzmocnienia kości. Jeśli chcemy cieszyć się dobrym zdrowiem i nie cierpieć z powodu ograniczeń spowodowanych dysfunkcją układu kostnego, stosujmy zdrową dietę i poświęcajmy więcej czasu na aktywność fizyczną. Ruch, zwłaszcza na świeżym powietrzu, gwarantuje zdrowe kości i lepszą kondycję mięśni i stawów, a co za tym idzie większą sprawność fizyczną. Osoby sprawniejsze łatwiej unikają np. upadków, a więc i złamań.